مدیریت به هم پیوسته منابع آب در حوضه های مرزی، با تأکید بر برنامه¬ریزی طرح¬های توسعه، مطالعه موردی: حوضه آبریز سیروان- دیاله

مدیریت به¬هم¬پیوسته منابع آب در حوضه¬های آبریز مرزی رویکردی کارآمد است که جنبه¬های وسیع و پیچیده مدیریت این حوضه¬ها را، به خوبی پوشش می¬دهد. حوضه آبریز دیاله در غرب کشور، یکی از حوضه¬های مرزی مهم کشور می¬باشد که اقدامات یک¬طرفه سایر کشورهای ساحلی این حوضه باعث بهره¬برداری حداکثری از منابع آب مشترک آن به منظور تأمین آب مورد نیاز کشاورزی در بخش عراقی با راندمان آبیاری نامطلوب شده است. در این تحقیق به منظور انجام مطالعات یکپارچه در حوضه، اقدام به جمع¬آوری اطلاعات بخش عراقی و شبیه¬سازی کل حوضه در مدل پشتیبان تصمیم¬گیری weap شده است. با توجه به حق ایران برای توسعه بهره¬برداری از منابع آب در این حوضه در کنار تعهد به تأمین پایدار حقابه عراق، اثر طرح¬های توسعه بر بخش عراقی در قالب سناریوهای مختلف ادامه یا ارتقای راندمان آبیاری کشاورزی در بخش عراقی مورد بررسی قرار گرفته است. ارزیابی سناریوهای مختلف بر پایه شاخص¬های منابع آبی اطمینان¬پذیری، آسیب¬پذیری، برگشت¬پذیری و پایداری منابع در بخش ایرانی و دو شاخص اقتصادی و اجتماعی در کنار این شاخص¬ها برای بخش عراقی انجام گرفته و سناریو منتخب در قالب هر شاخص معرفی شده است. همه این سناریوها در شرایط افزایش 20 و 30 درصدی راندمان آبیاری در بخش عراقی با حقابه¬های مرزی مختلف اتفاق می¬افتد. نتایج نشان می¬دهد که افزایش راندمان تا 50% و رهاسازی 30% از آورد رودخانه¬ها برای بخش عراقی، می¬تواند با تضمین 85% نیازهای این بخش را برآورده کرده و شرایط موجود اشتغال و درآمد کشاورزی را حفظ کند. این امر در حالی است که شرایط حقابه مرزی 30% شرایط نسبتاً مطلوبی را از نقطه نظر تأمین نیازهای طرح توسعه بخش ایرانی نیز به وجود می¬آورد.